سردهٔ نرگس از خانواده نرگسیان(Amaryllidaceae) و تیره Narcissus میباشد. گیاهی دائمی و پیازدار میباشد. پیازهای آن درشت و دارای ورقههای فلسی یا مطبق است. به عبارت دیگر پیاز آن میتواند چندین سال متوالی گل دهد و گل آن همه ساله درشت تر گردد. گلهای نرگس به رنگ سفید، زرد، نارنجی، کم پر و پُر پر هستند. برگهای این گیاه از بن ریشه بصورت صاف یا شیاردار بیرون میآیند و در طول ساقه قرار میگیرند. نرگسها به اندازههای مختلف یافت میشوند از گلهای ۵ اینچی روی ساقههای ۲ فوتی گرفته تا گلهای ۵/۰ اینچی روی ساقه ۲ اینچی.
نرگسها شاید آسانترین و مطمئنترین پرورش از میان خانواده تمام گلها هستند و برای افراد مبتدی در باغبانی ایدهآل است. پیاز و برگها حاوی کریستالهای سمی هستند که فقط حشرات اصلی میتوانند بدون آسیب رساندن به آن از آن مصرف کنند هر چند ممکن است جانوران آنها را از زیر خاک بیرون بیاورند.
رده بندی انواع نرگس
رده بندی یک گونه کشت شده (قابل کشت) نرگس بر پایه توصیف و سنجش یا از یک رده بندی ارائه شده توسط فردی که گونهها را به ثبت میرساند، پایه گذاری شدهاست.
کد رنگهای استفاده شده برای توصیف رنگ نرگسها به قرار زیر است:
W- سفید (سفید گونه) G- سبز Y- زرد P – صورتی O- نارنجی R- قرمز
در توصیف گل نرگس هر نرگس را به دو بخش تقسیم میکنیم
گلبرگها
تاج گل
رویشگاههای طبیعی در ایران
در برخی نواحی ایران گیاه نرگس به صورت خودرو وجود دارد.
استان فارس علی الخصوص شهرستان کازرون مملو است از گلهای نرگس و نرگس زارهای متعدد. که این شهرستان در استان فارس مقام اول را در تولید گل های نرگس دارا می باشد گلهای نرگس بالاده فارس واقع در شهرستان کازرون از طراوت و مرغوبیت خاصی برخوردار است که گونههای متعددی همچون نرگس شش پر، شهلا و معمولی را شامل میشود که از میان آنها نرگس شهلا به جهت داشتن زیبایی و بوی ویژه مشهور است. بخش اعظم نرگس زارهای فارس در منطقه «جره»، «بلبلک»، «سرمشهد»، «فامور» که همگی در بخش جره و بالاده قرار دار(همگی روستاهای اطراف شهرستان کازرون می باشد) لازم به ذکر است که عنوان نرگس شیراز یک عنوان کاملا غلط و بی اساس می باشد زیرا محل رویش اصلی این گل در شهرستان کازرون می باشد
این گیاه پیازدار با ارتفاع بین ۳۰ تا ۴۵ سانتی متر و با گلهای ۳ تا ۸ تایی در فصل زمستان به گل مینشیند حدود گل دهی نرگسهای بالاده ۴۵ روز یعنی از اوایل دی ماه تا اواسط بهمن ماه میباشد. گل نرگس بالاده به خاطر مرغوبیت زیاد خواهان زیادی دارد و به شهرهای اصفهان، تهران، حاشیههای جنوبی خلیج فارس و … صادر میشود. اخیراً به همت اداره کل منابع طبیعی فارس سطح زیر کشت نرگس زارهای بالاده به چهار برابر افزایش یافته و امید میرود که با آغاز به کار تعاونی نرگس داران به توسعه کمی و کیفی بهتر و بیشتری بیانجامد.
پرورش گل نرگس
ماههای مرداد و شهریور بهترین زمان برای کشت گل نرگس هستند، تا ریشهها قبل از شروع زمستان قابلیت رشد را پیدا کنند. اگر چه پیازها باید تا ماه مهر کشت شوند، ولی تا آبان ماه قابل کشت هستند.
برای کشت، آنها را به طور مجزا با فاصلههای cm 15 در یک خاک با زهکشی خوب و مناسب کشت کنید؛ به طوری که حدود ۱۰ cm خاک روی پیازها باشد. مقداری کود معمولی را با خاک مخلوط کنید و در زیر محل کاشت بریزید و اگر خاک، رسی و سنگین است، مقداری شن با آن مخلوط کنید تا به زهکشی خاک کمک کند. پیازها را در زمینی که از آب اشباع است، نکارید.
نرگسها برای گل دهی سال بعد، نیاز به انرژی سرازیر شده از ساقه و برگ به پیازها دارند. به همین دلیل برگها را از محل طوقه قطع نکنید؛ چون این کار باعث میشود آنها ضعیف شوند. هنگامی که ۶ هفته سپری شد، بعد از گل دهی میتوانید برگها را قطع کنید؛ چون تأثیری بر گل دهی سال بعد ندارد. بعد از پژمرده شدن گلها، آنها را از بخش زیرین و پشت تخمدان قطع کنید. هر پیازی را که در ساقه و برگ آن نشانی از بیماری است، خارج کرده و آن را بسوزانید.
پس از گل دهی گیاه را هفتهای یک بار آبیاری و به وسیله کودهای غنی از پتاس تغذیه کنید، تا هنگامی که برگها زرد شوند. تعداد زیادی از نرگسها، خیلی خوب به طور طبیعی سبز شده و نیاز به جابجایی ندارند. اگر شما باغ کوچکی دارید و دستههای نرگس خیلی زیاد و بزرگ شدهاند، میتوانید آنها را خارج کرده و تقسیم کنید. پیازهای خارج شده را در مکانی خنک، تاریک و با تهویه مناسب تا زمان کشت بعدی ذخیره کنید. قبل از انبار کردن و نیز قبل از کشت دوباره، تمام پیازهایی را که هنگام لمس کردن حس میکنید، نرم هستند یا حالت اسفنجی پیدا کردهاند، جدا کرده و بسوزانید.
پیازهای کشت شده در گلدان) برای ۱۶ الی ۲۰ هفته) باید حداقل در عمق ۵ تا ۱۰ سانتی متری کاشته شوند که این بستگی به شرایط آب و هوایی منطقه دارد.
بهترین گونهها برای پرورش بستگی به مکانی دارد که میخواهید کشت کنید. اگر محیط بزرگی از زمین سبز دارید که میخواهید در آنجا نرگسها را کشت کنید، نوع نرگس نم بهترین نتیجه را دارد. گونههای مختلف را در یک بخش با هم مخلوط نکنید؛ زیرا محصول این نوع کشت، نتیجه خوبی ندارد.
برای حاشیه و کنارههای کوچک باغهای سنگی بهتر است از انواع کوچک تر برای پرورش مانند دو به دو یا پرتاب شعله استفاده شود.
در طول زمان پرورش، حداقل دوبار به وسیله قارچ کش شاخ و برگ نرگسها را سمپاشی کنید. رییس اداره منابع طبیعی کازرون خبر داد رسیدن وسعت نرگس زارهای کازرون به ۱۴۴ هکتار تاریخ انتشار: ۱۶ بهمن ۹۲
گل های نرگس دو دسته هستند: گل نرگس واقعی و نرگس دروغین که نرگس دروغین، بدون بو است و نرگس کازرون از نوع طبیعی و بسیارمعطر و مقاوم در مقابل سرما و از بهترین نوع آن نرگس شهلا است
به گزارش سرویس محیط زیست عصر کازرون؛ شهرستان کازرون که درغرب شیراز واقع شده یکی از مناطقی است که نرگس زارهای دیم آن همه سال با شکفتن این گل در دل دشت ، چشم اندازی زیبا و آرامش بخش به دوستداران طبیعت هدیه می کند.
عرضه این گل در بسته هایی که در فروشگاه های گل و دستفروشان حاشیه خیابان ارائه می شود نوید در راه بودن بهار را می دهد.
براساس آنچه رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان کازرون می گوید : با آغاز برداشت گل نرگس از ۶۰ هکتار گلزارهای طبیعی این شهرستان پیش بینی می شود امسال ۱۵ تن گل برداشت شود که برای بهره برداران منطقه توجیه اقتصادی خوبی دارد.
جهانزیر والی اظهارکرد: یکی از ویژگی های گلزارهای نرگس کازرون این است که همه ساله درفصل زمستان و در ماه بهمن به گل می نشیند و برداشت این محصول در این ماه آغاز می شود و به مدت یک ماه ادامه دارد.
وی گفت: گلزارهای کازرون به صورت دیم و با باران رشد می کند و همین امر در بو و کیفیت این گل بسیار موثر است.
nargesرییس منابع طبیعی شهرستان کازرون گفت: امسال به سبب بارندگی های بموقع ، گل ها از نظر کیفیت و تولید نسبت به سال های پیشین خوب ارزیابی می شود.
والی اظهار کرد: چون عرصه گلزارهای شهرستان کازرون متعلق به منابع طبیعی و جزو اراضی دولتی است همه ساله گلزارها به صورت مزایده به متقاضیان بومی واگذار می شود و درآمد حاصل از این مزایده به خزانه دولتی واریز می شود.
وی گفت: به دلیل کیفیت خوب گل نرگس امسال برداشت از این گلزارها به قیمت ۳۲۰ میلیون ریال به یکی از بهره برداران واگذار شده است.
رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان کازرون بیان داشت: ظرف سال های گذشته با استفاده از اعتبارات سفر سال ۸۷ رهبر معظم انقلاب به استان فارس ۱۳۰ هکتار به وسعت گلزارهای این شهرستان اضافه شده است و درمجموع به ۱۴۴هکتار رسیده است .
والی افزود: از این میزان ۳۰ هکتار درمنطقه دشت برم، ۱۰۰ هکتاردر ایستگاه تحقیقات دادین و مابقی به صورت پراکننده در این شهرستان قراردارد.
رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان کازرون ادامه داد: گل های نرگس به دو دسته تقسیم می شود، گل نرگس واقعی و نرگس دروغین که نرگس دروغین بدون بو است اما نرگسی که در شهرستان کازرون تولید می شود از نوع طبیعی و بسیارمعطر و مقاوم در مقابل سرما و از بهترین نوع آن نرگس شهلا است.
والی گفت: به سبب مرغوبیت گل ها علاوه برعرضه آنها در بازارهای ایران به کشورهای حاشیه خلیج فارس و کشورهای اروپایی نیز صادر می شود.
یکی از بهره برداران گل در منطقه جره کازرون هم گفت: ۳۰ نفر از مزایای اقتصادی برداشت گل در این منطقه بهره مند می شوند .
وی که در مزایده برداشت گل نرگس در رقابت با رقبای خود پیروز شده، گفت: هرکیلو گل نرگس در شهرستان کازرون بین ۱۵۰ هزار تا ۲۰۰ هزار ریال به فروش می رسد که با توجه به کیفیت بالای این محصول، عرضه کنندگان آن در بازار آن را به صورت شاخه ای و با قیمت گران تر به فروش می رسانند.
والی ادامه داد: از محل برداشت این محصول امسال درآمد خویی نصیب بهره برداران می شود و رابطینی هستند که پس از خریداری گل ها آن را به کشورهای حاشیه خلیج فارس و اروپا صادر می کنند .
خواص درمانی گل نرگس
بیخ نرگس جذب کننده ای است که از ژرفا برمی کشد . خشکاننده و زداینده و شستشو دهنده است . روغن نرگس تاثیر روغن یا سمین دارد و از آن ناتوان تر است . بیخ نرگس و بویژه اگر با آرد شَلمک و با عسل باشد پیکان و خارها را بیرون کشد . نرگس و بویژه بیخش که همراه سرکه باشد لکه های سیاه و بهک را می زداید . بیخ نرگس داروی داءالثعلب است.
درمان ورم و جوش با گل نرگس
از بیخ نرگس و عسل و گاودانه معجو ن درست کنند دمل های ناپدیدار نارس و سخت را می ترکاند . ضماد بیخ نرگس ورم عصب را فرو نشاند.[۲]
گل نرگس مفید برای افسردگی
یک دسته گل همواره می تواند روحیه هرکس را بهتر کند اما، گلهای نرگس تأثیراتی بیشتر دارند آنها می توانند کلیدی برای درمان افسردگی تلقی شوند. دانشمندان کشف کرده اند که مولفه های تشکیل دهنده گونه های گل برف در آفریقای جنوبی و گلهای نرگس می توانند از سد خونی مغزی یا دیوار دفاعی که مغز را منزوی نگاه می دارد، عبور کنند.این سد مشکل مهمی برای پزشکان در درمان شرایط مغزی چون افسردگی است، چرا که دربرگیرنده پروتئینهایی است که به محض ورود دارو آن را پس می زند.این درحالی است که بیگر برودین که این تحقیق را در دانشگاه کپنهاگ انجام داده اظهار داشت که مولفه های تشکیل دهنده در این گلها می تواند از این سد عبور کند.
این کشف تازه می تواند در نهایت به رساندن دارو به مغز کمک کند.
براساس این تحقیق که در مجله داروخانه و داروشناسی منتشر شده است، چندین مولفه گیاهی می توانند از سد پروتئینی مغز عبور کند.
دکتر برودین اظهار داشت: ما مولفه های مختلفی را برای تأثیر آنها در انتقال پروتئین به مغز آزمایش کرده ایم. نتایج ما امید بخش است و چندین مولفه شیمیایی دیگر نیز باید بررسی شود تا به عنوان ساخت دارو در درازمدت مورد استفاده قرار بگیرد.
وی افزود: رگهای خونی مغز برای اکثر مولفه ها غیرقابل نفوذ هستند و یکی از دلایل همین پروتئینهای فعال هستند. یافتن مولفه هایی که بتواند از این خط دفاعی عبور کند بسیار جالب بوده است.
این محقق یاد آورشد: مطالعات درمانهای طبیعی منبع ارزشمندی تلقی می شود و به ما این دانش را می دهند که بتوانیم از آنها در زمینه های دیگری استفاده کنیم. این درحالی است که وی هشدار داد این تحقیق هنوز در مرحله اول است و راه و زمان طولانی در پیش است تا بتوان از این مولفه به عنوان یک دارو استفاده کرد.
سد خونی مغزی یا در اصطلاح پزشکی (BBB) محدوده جدا کننده بین مایع برونسلولی مغز در سیستم اعصاب مرکزی و جریان خون گردشی در بدن است بطوریکه اگر مواد رنگی به درون خون تزریق شود میتوان مشاهده کرد که از این ماده درون مغز اثری دیده نمیشود. ین پرده یا سد از مویرگهای ویژه تشکیل شده که بر خلاف ساختار عادی در مویرگها دارای منافذ معمول نبوده و اتصال بین سلولی در آنها از نوع اتصالمحکم است و در نتیجه بسیاری از ملکولها و ریز ملکولها و همچنین باکتریها قادر به گذشتن از آنها(از طریق دیفیوژن) و رسیدن به مایع مغزی نخاعی در مغز نیستند