ماش و خواصش

من ماش هستم ( پیران و صاحبان مزاج سرد و کسانی که در معده شان رطوبت زیاد است  باید مرا همراه با ادویه مثل  دارچین . فلفل . زنجبیل . خردل  میل نمایند .

ایرانیان قدیم به من «مچ» می‏گفتند و اعراب آن را معرب کرده، به صورت ماش در آمدم. زادگاه اولیه من ایران و نوع دیگرم در هندوستان است. با اینکه یکی از حبوبات امروزی جز در آش ماش که یکی از غذاهای صددرصد ایرانی است، مرا در خوراکی‏های دیگر ندیده‏اند و نیز جای تعجب است که مؤلفین کتاب‏های لغت نامه مرا یا گیاه دیگری که از خانواده نخود فرنگی است اشتباه کرده، و اغلب مرا بجای آن معرفی می‏نمایند و چون برای توضیح این موضوع ناچارم بر خلاف رویه‏ی زبان خوراکیها دو لغت خارجی به کار برم از خوانندگان عزیز پوزش می‏طلبم. در زبان فرانسه به من «وس» می‏گویند. ولی در بسیاری از لغت‏نامه‏ها «ارس» را ماش ترجمه کرده‏اند. فارسی «ارس» گاودانه و عربی آن «حب‏البقر» و در کتاب‏های علمی قدیم «کرسنه» خوانده شده، دانه آن کمی از من بزرگتر است، من از نظر مواد قندی و نشاسته‏ای، ضعیف و از نظر مواد سفیده‏ای غنی هستم، و در حقیقت قدرت سازندگی من بیشتر از خاصیت غذایی من می‏باشد، و به همین جهت می‏توانم ادعا کنم که برای رژیم غذایی بهتر از من پیدا نمی‏شود…
با اینکه من از قدیم در ایران فراوان بوده، و هستم، و با اینکه خیلی زود گرسنه را سیر می‏کنم، و هیچگونه خاصیت چاق کردن ندارم، و از خوردن من ضرری متوجه اشخاص نمی‏شود. معذلک پزشکان و داروسازان و غذاشناسان مرا نادیده گرفته، و برای لاغر شدن و لاغر کردن از من استفاده نمی‏کنند. من از تمام حبوبات زودتر هضم میشوم، و به هیچوجه در معده نفخ نمی‏کنم. مشروط بر اینکه پوست مرا گرفته باشند، و در غیر این صورت، پوست دانه من قابض بوده، و ایجاد یبوست می‏نمایند، به علت داشتم ویتامین‏های آ و ب مقوی نیروی بینایی و اعصاب می‏باشم… درمان سردرد حاد و آب ریزش بینی هستم. سرفه و تب را تسکین می‏دهم، پخته من با روغن بادام و سایر روغن‏های گیاهی مولد خون صالح است، و پخته من با پوست و ترشی‏ها، شکم روش را بند می‏آورد.
یکی از مشخصات من آن است که با وجود سردی که دارم، لوزالمعده را وادار به ترشح انسولین نکرده، و قند خون را پایین نمی‏آورم. طبیعت در وجود من درشتی و نرمی را به در آمیخته است هم برای لینت و هم برای بند آمدن شکم روش مفید می‏باشم، اگر مقصود از خوردن من لینت مزاج باشد، از دانه‏های پوست کنده من استفاده کنید، و برعکس برای قبض معده، مرا با پوست به کار برید، و برای این کار بهتر است دانه پوست نکنده مرا بو داده، و بعد بپزید و با دانه‏های مرا با پوست در آب جوشانده و آب آن را که حاوی لعاب و ماده نرم کننده‏ای است، دور بریزید و بعد آب تاره ریخته، دوباره بپزید و میل نمایید و اگر مقصودتان از جمع کردن مزاج تسکین فشار صفرا و خون باشد، مرا با انار و یا سماق میل نمایید.
پیران و صاحبان مزاج سرد و کسانی که در معده شان رطوبت زیاد است، باید مرا همراه با ادویه مثل – دارچین – فلفل – زنجبیل – خردل میل نمایند و صاحبان مزاج گرم بهتر است به غذاهای خود که با من درست می‏کنند، چاشنی‏های ترش مثل: رب انار – رب گوجه و آب سماق و غیره بزنند – پماد پخته من، یا سرکه برای اگزما و امراض جلدی نافع است، مالیدن پخته دانه‏های من به اعصابی که خواب رفته و بی حس شده‏اند، مفید است و درد آنها را تسکین می‏دهد.
یکی از برادران من در هندوستان به عمل می‏آید و دارای لعاب بیشتری بوده و به آن ماشدارو می‏گویند.
با من می‏توانید ماش پلو – آش ماش و قلیه کدو با ماش که از غذاهای ایرانی هستند تهیه کنید – در آش ماش شلغم – کدو و هویج هم می‏توانید اضافه کنید، و به خواص آن بیفزایید. آش ماش با شلغم مرهم سینه بوده، آن را نرم و باز می‏نماید.
برای تهیه قلیه کدو با ماش – کدو و گوشت را کمی سرخ کرده، و آب ریخته بگذارید بجوشد. بعد دانه‏های پوست کنده و مقشر مرا جداگانه با آب پخته به آن بیفزایند، و بعد روی آتش بگذارید، و به هم بزنید تا آب تقریبا تمام شود، و بعد به آن پیاز داغ یا سیر داغ اضافه کنید. بعضی‏ها به آن مقداری کوفته ریزه اضافه می‏کنند. قلیه هویج یا ماش هم به همین دستور تهیه می‏شود، و قلیه کدو و هویج با ماش طعم خوشی دارد.