سالاک و خواص این میوه استوایی

سالاک و خواص این میوه استوایی

سالاک (به انگلیسی: Salak (Salacca zalacca)) گونه‌ای از درخت نخل است که در جاوه و سوماترا می‌روید. این گیاه در مناطق بالی، لومبوک، جزیره تیمور، مالزی، سولاوسی و در استان ملوک اندونزی به عنوان یک محصول غذایی کشت می‌شود.

درخت سالاک، پوستی همانند فلس و قهوه‌ای رنگ شبیه پوست مار دارد و به همین دلیل مردم محلی آنجا آن را میوه مار یا میوه پوست مار نیز می‌نامند.

میوه سالاک شبیه انجیری بزرگ است و پوست آن سفت و خشک و مانند فلس می ماند. میوه نرسیده سالاک ترش مزه است اما رسیده آن طعمی شیرین و مزه ای مانندآناناس دارد.

ارزش غذایی میوه سالاک

سالاک دارای پتاسیم و پکتین بالاست. همچنین میزان بالای بتا کاروتن این میوه زیاد است و در نتیجه برای سلامت چشم و تقویت بینایی نقش بسزایی دارد. سالاک دارای کلسیم، فلاونوئید و املاح معدنی مختلفی است که به تقویت دستگاه گوارش کمک می‌کند و در بهبود بیماریهایی چون اسهال مؤثر است. این میوه همچنین سرشار از آنتی اکسیدان و ویتامین C می‌باشد که سبب جوانی و شادابی پوست و مو می‌گردد.

درخت میوه سالاک

درخت میوه سالاک , درختی همیشه سبز ,شبیه درخت خرما با حداکثر ارتفاع ۶ متر می باشد با سرعت رشد متوسط سایه دوست بوده و در سایه به رشد خود ادامه می دهد , باید توجه داشت درختان جوان سالک به نور مستقیم بسیار حساس می باشند. این درخت به عنوان گیاه تزیینی در گلدان نیز نگهداری میشود. برگ های خوار دار این درخت گاها با دمبرگ به ۲ متر می رسد ولی ریشه درخت سالک به خاطر رطوبت همیشگی خاک , رشد سطحی داشته و به همین خاطر در برابر بادهای شدید بسیار اسیب پذیر می باشد.

گیاه شناسی

نخلی دوپایه، انبوه، کوچک، بی ساقه با برگهایی بلند و افراشته که بیش از ۶ متر طول دارد. ریشه ها عمیق نبوده و خیلی توسعه نمی یابند. تعداد زیادی از پایه ها که از ریزوم منشأ گرفته اند اجتماع کوچکی را با شاخه های متوالی به وجود می آورند. ساقه اغلب به صورت استولونهای زیر زمینی است که بخش انتهایی آن برگ دار و بالا رونده است و تا چند متر رشد می کند و به قطر ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر می رسد. این ساقه منشعب با میانگره های متراکم است که آثار برگی بر روی آن مشهود است. برگها پر مانند، غلافهای برگ، دمبرگها و برگچه ها دارای خار های بزرگ، طویل و به رنگ خاکستری مایل به سیاه هستند. برگچه های زیر زمینی بی رنگ هستند. گل آذین اسپادیس جانبی مرکب است که ابتدا توسط اسپاتی محصور می شود. گل اذین نر از نیم تا یک متر طول دارد. میوه شفت گرد تا بیضوی است که در پایه باریک و در بالا گرد می شود، لایه خارجی میوه (پریکارب) از فلسهای زیادی به رنگ زرد تا قهوه ای که در لبه ها همپوشانی دارند، تشکیل شده است. هر فلس به خارهای ظریفی منتهی می شود. خارهای روی فلسها خیلی محکم بوده و تا زمانی که میوه نرسد و قابل خوردن نباشد بر روی میوه باقی می ماند. زمانی که خارها می ریزند و فلسها به رنگ قهوه ای مایل به زرد درمی آیند، زمانی است که میوه آماده مصرف است، در این زمان دارای بوی دلچسب و براقیّت خاصی نیز می شود. میوه شیرین، گاهی کمی ترش است. در هر میوه سه بذر سه گوش، با دو سطح صاف و یک سطح منحنی وجود دارد. پوششهای گوشتی بیرونی دانه کرم رنگ است.

پوست سالاک به ‌راحتی جدا می‌شود و گوشت آن در چندین تکه و مشابه حبه‌های سیر است. هر حبه‌ی میوه، دانه‌ای جداگانه دارد. در برخی گونه‌ها بافت میوه خشک و ترد است درحالی‌که در دیگر میوه‌ها نرم و آبدار است. طعم گوشت این میوه تا حدی ترش و شیرین است و اغلب طعم آن ترکیبی از موز، آناناس و گلابی توصیف می‌شود.

الگوی کاشت این درخت دو پایه به روش ردیفی و خوشه ای یا درهم صورت می گیرد. برای میوه دهی درختان نر را در بین درختان ماده جهت گرده افشانی می کارند و در زمان گرده افشانی گل آذین نر را با دست از درخت جدا کرده و بر روی گل آذین ماده تکان می دهند و سپس گلهای ماده را با برگ بزرگ یا پوششی دیگر می پوشانند.

برای حذف مواد خشک و میوه های آسیب دیده و … گودالی در بین درختان حفر کرده و متعاقباً آنها را در آنجا دفن کرده تا از یک سو مواد آلوده را از محیط باغ دور کرده و از سوی دیگر هوموسی برای درختان فراهم گردد.

شرایط کاشت درخت

خاک طیف گسترده ای از انواع خاک با زهکشی خوب با pH بین ۵-۷

دما در تمام طول سال این درخت احتیاج به دما بالا دارد.

رطوبت هوا در تمام طول سال این درخت احتیاج به رطوبت بالا دارد .

آبیاری در تمام طول سال این درخت احتیاج به آبیاری زیاد , منظم و مستمر دارد.

نور این درخت(به خصوص درختان جوان) حساس به نور مستقیم خورشید می باشد.

به طور کلی این درخت برای رشد و نمو احتیاج به آب و هوای استوایی دارد. برای کاشت این درخت در تمامی فصول سال می توان اقدام کرد.

استفاده غذایی و دیگر موارد مصرف میوه سالاک

سالاک دارای میوه ای شیرین ولی دیر هضم است. در تهیه کنسرو و ترشی مصرف می شود. در اندونزی از میوه های نارس سالاد تندی تهیه می شود. مغز میوه های جوان در جاوه خورده می شود. از برگها برای پوشاندن سقف، تولید فیبر و موم و در ساخت سبد استفاده می شود. پوست دمبرگها برای حصیر بافی استفاده می شود.

در اندونزی بیش از سی نوع میوه سالاک کشت می‌شود که بیشتر آنها مزه‌ای گس و شیرین دارند. مشهورترین آنها سالاک پوندو ازاستان یوگیا کارتا در جزیره جاوا و از جزیره بالی است که هر دو نوع به دلیل عطر و طعمشان مورد علاقه مردم محلی و توریست ها هستند. این میوه معمولاً تازه مصرف می‌شود و می‌توان از آن ترشی نیز درست کرد. در بازارهای محلی تایلند این میوه را پوست کنده می‌فروشند و برای خوردن ابتدا آن را در مخلوطی از شکر و نمک می‌زنند. گران‌ترین نوع این میوه گولاپاسیر نام دارد که شیرین‌ترین و کوچک‌ترین نوع آن است. میوه سالاک شبیه انجیری بزرگ است و پوست آن سفت و خشک و مانند فلس می ماند. میوه نرسیده سالاک ترش مزه است اما رسیده آن طعمی شیرین و مزه ای مانندآناناس دارد.

منبع: نیازنگار