جمبو و خواص آن

« جمبو » نام درخت میوه دار و همیشه سبزی است که در شهر ها و مناطق ساحلی جنوب ایران می روید. این درخت گرمسیری با نام علمی ‏Syzygium cumini‏ گیاهی از خانواده موردیان (‏Myrtaceae‏) و بومی کشورهای هند، سریلانکا، بنگلادش و اندونزی است. نام این درخت در ایران برگرفته از نام هندی آن است. امروزه علاوه بر کشورهای یاد شده، در بسیاری از کشورهای دیگر از جمله فیلیپین، میانمار، برزیل، جزایر و کشورهای آمریکای مرکزی، فلوریدای آمریکا و برخی کشور های آفریقایی درخت جمبو رشد می کند. این درخت در صدسال اخیر به جنوب ایران وارد شد. توزیع درخت جمبو از کشورهای هند و سریلانکا آغاز شد و تا جنوب چین و شمال شرقی قاره استرالیا ادامه یافت. امروزه کشت این گیاه در جزایر کارائیب، فلوریدا و جزیره موریس در آفریقای جنوبی گسترش یافته است. در ادیان بودایی و هندی درخت جمبو مقدس و محترم است و افسانه های زیادی درباره آن وجود دارد. از نام های دیگر درخت جمبو می توان به نام های آلوی جاوا، جمبول، آلوی مالابار و آلو پرتغالی اشاره کرد. درخت جمبو درختی نسبتاً سریع الرشد است که می تواند تا بیش از صدسال عمر کند. این درخت شاخ و برگ های متراکمی دارد که سایه ای دلنشین در محل کاشت خود ایجاد می کند و ارزش زینتی بالایی دارد.

در هر یک صدگرم از میوه های درخت جمبو، ۶۰ کیلوکالری انرژی، ۱۵.۵۶گرم کربوهیدرات، ۲۳/۰گرم چربی،۷۲/۰گرم پروتئین، ۱۳/۸۳ گرم آب، ۰۰۶/۰میلی گرم ویتامینB1‎‏ (تیامین)، ۰۱۲/۰میلی گرم ویتامینB2‎‏ (ریبوفلاوین)، ۲۶/۰میلی گرم ویتامینB3‎، ۱۶/۰میلی گرم ویتامینB5‎‏ (اسیدپانتونیک)، ۰۳۸/۰میلی گرم ویتامینB6‎، ۳/۱۴میلی گرم ویتامینC، ۱۹میلی گرم کلسیم، ۱۹/۰میلی گرم آهن، ۱۵میلی گرم منیزیم، ۱۷میلی گرم فسفر، ۷۹میلی گرم پتاسیم و ۱۴میلی گرم سدیم موجود است. در طب سنتی هند (آیورودا) اعتقاد بر این است که استفاده از دانه های این درخت سبب درمان دیابت می شود؛ در طب سنتی چین مصرف میوه های درخت سبب درمان مشکلات گوارشی شده و برگ و پوست درخت جمبو، سبب کنترل فشارخون و التهاب لثه می شود. میوه رسیده جمبو محتوی گلوکز و فروکتوز است که اشکال عمده ای از قند به شمار می روند. این میوه حاوی ویتامین ‏C‏ و ‏A، ریبوفلاوین، اسیدنیکوتین، کولین، اسیدفولیک، اسیدمالیک، سدیم، پتاسیم، کلسیم، فسفر، منگنز، روی و آهن است. ساقه و پوست درخت محتوی تانن، اسیدگالیک، رزین، فیتواسترول ها است. مصرف میوه های درخت جمبو سبب افزایش کارایی دستگاه گوارش و کبد می شود. همچنین سبب تنظیم شدن ضربان قلب می شود و به تصفیه خون، درمان کم خونی و جوش های بدن کمک می کند. میوه های درخت جمبو آبدار بوده و دارای عطر و طعمی متفاوت و نسبتا ترش و شیرین است. درخت جمبو دو نوع میوه کوچک و بزرگ دارد، میوه های بزرگ این درخت با نام “سووا جامون” شناخته می شود و بیضی شکل هستند. میوه های کوچک گرد بوده و دارای طعمی ترش تر نسبت به میوه ها بزرگ تر هستند. پوست و برگ های درخت جمبو در کنترل فشار خون بالا مفید است. از جمبو می توان سرکه، ژله و انواع شربت ها تهیه کرد. سرکه جمبو به دلیل خوش رنگ و معطر بودن در سراسر کشور هند تولید و استفاده می شود. میوه جمبو دارای انواع ویتامین ها و مواد معدنی است. بخش های مختلف گیاه نیز ارزش دارویی دارند، به خصوص هسته های جمبو، که در درمان و کنترل بیماری قند (دیابت) مؤثر هستند. خمیر حاصل از میوه های درخت جمبو، طعمی شیرین داشته و قابض هستند. میوه های تازه درخت قابلیت مصرف خوراکی دارند و از آنها برای تهیه آب میوه و سرکه در کشور هند استفاده گسترده ای می شود.