باقلا با نام علمی Vicia faba گیاهی از خانواده بقولات می باشد. گیاهی است علفی و یکساله که ارتفاع آن تا ۸۰ سانتیمتر می رسد.
به گزارش آکاایران: برگهای آن متناوب و مرکب است که دارای برگچه هایی به شکل تخم مرغ می باشد. گلهای باقلا درشت و سفید که دارای لکه های سیاه و یا بنفش است. میوه آن که همان باقلا است دارای غلافی پوشیده از کرک به طول تقریبا ۱۲ سانتیمتر است. در هر غلاف تعدادی دانه قرار دارد.
گل و شاخه گلدار ، میوه و تخم باقلا مصارف طبی دارند. باقلا دارای ماده ای به نام فیتین Phytine می باشد که بسیار مغذی است و تقویت کننده بدن است. این ماده کلسیم بدن را برآورده می سازد. باقلا غذای خوبی است برای دوران نقاهت.
باقلای تازه و لطیف اگر پوست کنده شود و با نمک خورده شود و خوب جویده شود پیش غذای مطبوعی است. باقلای خشک خیلی مقوی است و سرشار از آهن و آهک می باشد، گرچه ویتامین ث آن کم شده است ولی اگر چند برگ آویشن در آن بیندازند طعم مطبوعی پیدا خواهد کرد. جوشانده گل باقلا به مقدار ۳۰ تا ۶۰ گرم برای یک لیتر آن نوشابه مدری است که اگر در فواصل غذا یک فنجان آن مصرف شود برای رماتیسم ، نقرس و درد مفاصل بسیار مفید است. جوشانده برگهای باقلا برای رفع ورم سر انگشتهای دست که به اصطلاح می گویند گوشه کرده است بسیار مفید است و در این مورد باید یک مشت گل باقلا را در یک لیتر آب به مدت نیم ساعت جوشانید و انگشت مریض را در آب جوشیده آن که گرم و داغ است فرو برد و مدتی نگه داشت.
خواص داروئی باقلا :
باقلا از نظر طب قدیم ایران سرد و تر است و گل آن گرم می باشد.
۱) دم کرده گل باقلا، ضد تشنج و ادرار آور است.
۲) دم کرده گل باقلا، سنگ کلیه را دفع می کند و برای قولنجهای کلیوی مفید است.
۳) جوشانده باقلا، برای ورم مثانه مفید است.
۴) جوشانده باقلا، اثر خوبی در رفع رماتیسم دارد.
۵) از جوشانده باقلا، برای درمان نقرس استفاده کنید.
۶) باقلا را اگر با سرکه و آب بپزید و با پوست بخورید اسهال مزمن را درمان می کند.
۷) برای رفع گرفتگی صدا باقلا را با روغن بادام و قند مخلوط کنید و بخورید.
۸) ضماد باقلا، با شنبلیله و عسل برای نرم کردن دمل و ورم بناگوش و زیر چشم مفید است.
۹) ضماد باقلا، جوش و کورک را می رساند و چرک را خارج می کند.
۱۰) برای درمان تکرر ادرار از جوشانده ریشه باقلا، استفاده کنید.
۱۱) برای رفع التهاب و درد نوک انگشتان و ناخن باید یک مشت برگ باقلا را با نیم لیتر آب بجوشانید و بگذارید کمی سرد شود و انگشتان خود را به مدت دو ساعت در آن قرار دهید تا برطرف شود.
مضرات باقلا :
باقلا، در بعضی از اشخاص تولید نفخ و سنگینی سر و معده می کند برای جلوگیری از این عوارض باید ابتدا باقلا را پوست کنده و بجوشانید و آب آن را دور بریزید. سپس به آن مقداری آب اضافه کرده و بعد از پختن با روغن بادام و ادویه گرم مانند دارچین و فلفل بخورید.
مصرف باقلای تازه ممکن است تولید مسمومیت و حساسیت شدید کند که گاهی موجب مرگ می شود، بنابراین باید در خوردن باقلای تازه و خام احتیاط کنید. معمولا ً اشخاصی که به باقلای تازه حساسیت دارند فاقد یک آنزیم مخصوص هستند.
علت بیماری فاویسم
در فاویسم گلبولهای قرمز خون ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد از خوردن باقلا شروع به تخریب شدن نموده و هموگلوبین خود را به گردش خون آزاد می کنند. در نتیجه زردی و گاهی نارسایی کلیوی ممکن است ایجاد شود. این علایم دارای یک پایه ژنتیکی هستند: کمبود گلوکز ۶ – فسفات دهیدروژناز که حدود ۴۰۰ میلیون نفر به آن مبتلا هستند. این آنزیم اولین واکنش مسیر پنتوز فسفات را کاتالیز می کند که تولید NADPH می کند. این ماده احیا کننده در بسیاری از مسیرهای بیوسنتتیک ضروری بوده و همچنین سبب حفاظت سلول در برابر آسیب اکسیداتیو پراکسید هیدروژن و رادیکالهای آزاد سوپراکسید می شود.
در مبتلایان به کمبود گلوکز ۶ – فسفات دهیدروژناز ، تولید NADPH کاهش یافته و سم زدایی پراکسید هیدروژن متوقف می شود. در این حالت آسیب سلولی به صورت پراکسیداسیون لیپیدی و شکسته شدن غشای گلبولهای قرمز و اکسیداسیون پروتئین و DNA رخ می دهد. فیثاغورث ، فیلسوف و ریاضیدان یونانی ، پیروان خود را از مصرف باقلای فاوا منع کرد که احتمالا علت آن ایجاد بیماری فاویسم در تعداد زیادی از مردم بوده است که در مواردی می توانست کشنده باشد.
منبع :